กลไก vs รูปแบบ
ในบอร์ดเกม
.
COPY vs ไม่ COPY
แบบไหนถึงไม่ก็อป
.
จริง ๆ ประเด็นนี้แอดบอสได้พูดคุยกับแอดวิสจากเพจ เคมีboardgame มาหลายเดือนแล้วครับ ว่า...
.
ทำเกมแบบไหนที่เรียกว่าก็อป?
.
แล้วเราจะตีความคำว่าก็อปในระดับไหน
.
จากที่ไปสืบค้นจาก "Google" มานั้น ได้ความว่า
Copy [VT] ทำสำเนา, คัดลอก, เลียนแบบ
.
ถ้าหากมีเกมที่หน้าตาเหมือนกับอีกเกมอย่างกับแกะ เหมือนไปเสียทุกอย่าง แบบนี้ก็พิจารณาไม่ยากว่านั้นเป็นเกมที่ก็อปมา
.
แต่ในบางครั้งอะไรบางอย่างที่ถูกออกแบบมาแล้วดันไปเหมือน ไปคล้ายคลึงกับอีกเกมหนึ่ง แล้วจะพิจารณาอย่างไรว่านั่น เหมือน/ไม่เหมือน คล้าย/ไม่คล้าย ก็อป/ไม่ก็อป
.
คราวนี้แอดบอสกับแอดวิสได้พูดคุยกันในหลากหลายแง่มุม พยายามตั้งคำถามให้รอบด้านเพื่อหาคำจำกัดความหรืออย่างน้อยก็พอจะใช้พิจารณากันได้ว่าขนาดไหนที่ก็อป...
.
เราจึงสรุปกันตามความเข้าใจส่วนตนว่า เมคานิคหรือกลไก มันจะเหมือนจะซ้ำกันมันไม่แปลกหรอก เพราะเกมที่ออกมาใหม่ ๆ มันก็กลไกไม่ได้ต่างจากเดิม แต่นำมาเล่าใหม่ในสถานการณ์ใหม่ แต่ถ้ารูปแบบมันเหมือน นี่สิ ก็อปเห็น ๆ
.
เช่นนั้นแล้ว
.
" กลไกเหมือนกัน...ไม่ก็อป
แต่ถ้ารูปแบบเหมือน...ก็อป"
.
รูปแบบที่ว่านี้คืออะไร จากที่เราคุยกันก็หาข้อสรุปของรูปแบบ หรือ Pattern ให้ชัดเจน เพื่อใช้ในการพิจารณาได้ดังนี้
1. ลำดับการเล่น ในเกมต้องทำอะไรก่อนหลัง
2. การเล่าเรื่องราวของเกม การดำเนินเรื่อง
3. การให้คะแนนในแต่ละส่วน
.
ทั้งนี้เราพิจารณาว่าในกรณีเกมที่มีความซับซ้อนน้อย จะไม่เข้ากรอบแนวคิดนี้ เนื่องจากกลไกที่ง่าย ๆ ไม่ซับซ้อน สามารถเกิดการคิดขึ้นเองได้ ภายใต้สามัญสำนึกของบุคคล เช่น อาจเคยผ่าน ๆ ตามากับการเล่นแบบนี้ แต่ไม่ได้ไปศึกษาหรือนั่งอ่านวิธีเล่น แต่ประติดประต่อขึ้นมาเอง หรืออย่างเช่นตัวอย่างที่ชัดเจนคือ เกม Dixit จะมีการตีความจากภาพ โดยผู้เล่นจะให้คำใบ้ที่มันสอดคล้องกับภาพ เป็นการให้ความหมายกับวัตถุ ซึ่งเป็นวิสัยพื้นฐานของมนุษย์
.
ดังนั้นหากพบว่ามีการใช้ภาพตีความ สื่อความหมาย ก็เป็นกระบวนการปกติ แอดจึงไม่คิดว่าเป็นการก็อปแต่อย่างใด
.
แต่ถ้าหากมีเกมที่มี "วิธีเล่น" และ "รูปแบบ" เหมือนกับเกมแวร์วูฟ ที่ต้องหยิบการ์ดตัวละคร หลับตา ทำแอคชั่นตัวละคร ลืมตา โหวตหาหมาป่า ถ้ามีเกมที่มีรูปแบบเช่นนี้ไม่ว่าจะเป็นการลำดับการเล่น การเล่าเรื่อง และการให้คะแนน เราก็จะพิจารณาว่าเกมนี้เสี่ยงต่อการจัดเข้าสู่เกมที่คล้ายเกมแวร์วูฟ (ไม่อยากเรียกว่าก็อปเลย เหมือนไปตัดสินยังไงไม่รู้)
.
ทั้งนี้ก็มีความละเอียดอ่อนในแต่ละองค์ประกอบที่อาจจะคล้ายคลึงกันมากเกินไป หรือบางเกมอาจนำกลไกมาใช้แต่รูปแบบต่างกันออกไป ก็สุดแล้วแต่จะเกิดขึ้น
.
อย่างไรก็ตาม แอดแค่ต้องการสร้างบรรทัดฐานส่วนตนขึ้นมาเพื่อใช้ในการพิจารณางานตนเองว่าไปก็อปชาวบ้านเขามาหรือเปล่าเท่านั้น ไม่ใช่กฎหรือทฤษฎีใด ๆ
.
หากแต่นำมาแชร์ต่อให้กับผู้ที่กำลังออกแบบเกมของตนเองหรือสนใจที่จะออกแบบเกม ได้ตระหนักถึงส่วนนี้ แอดเคยผิดพลาดจากการก็อปเกมชาวบ้านมาใช้โดยตอนนั้นเข้าใจว่านั่นคือการนำมาประยุกต์ ปรับให้เข้ากับเนื้อหา (เข้าข้างตนเองสุด ๆ) ซึ่งผลที่ตามมาคือ คนที่มาเห็นงานเราเขาไม่ได้บอกว่านี่เป็นเกมเรา แต่ต่างพูดกันว่า
.
"อ๋อ...นี่มันเกมอูโน่ไง เล่นเหมือนอูโน่อะ เออ...วิธีเล่นเหมือนกันเลย"
.
.
.
Reference